TMS 2 - STOKLAR
Amaç, Kapsam
*Ham maddeler, üretimdeki yarı mamuller, üretimi bitmiş elde bulundurulan mamuller, işin normal akışı içinde satış için elinde bulundurduğu varlıklar bu kapsama girerken; tarım faaliyetleriyle ilgili canlı varlıklar, finansal varlıklar, inşaat sözleşmeleri ve ilişkili hizmet sözleşmeleri dahil edilemez.
Uygulama
*Maliyet Tespiti: Maliyet ile net gerçekleşebilir değerin düşük olanı ile değerlenir. Net gerçekleşebilir değer; tahmini satış fiyatından, tahmini tamamlama maliyeti ve tahmini satış maliyeti toplamının çıkarılması ile bulunur.
*Stokların maliyeti satın alma maliyeti ve dönüştürme maliyetlerini de içerir. Satın alma maliyeti, satın alma fiyatı, katlanılan geri iadesi olmayacak ithalat ve diğer vergiler, nakliye yükleme boşaltma giderlerini içerir. Dönüştürme maliyetleri ise; sabit ve değişken üretim giderlerinin sistematik şekilde dağıtılan tutarlarını içerir. Sabit maliyetler hesaplanırken işletmenin gerçek kapasitesi değil, normal kapasitesi ele alınır. Normal kapasite bakım onarım çalışmaları dahil edilip değer düşüklüğü de hesaba katılarak normal koşullarda elde edilmesi beklenen ortalama üretimdir. Sabit üretim tutarı düşük kapasite kullanımına göre arttırılamaz.
*Diğer yandan normalin üstünde gerçekleşen malzeme işçilik ve diğer üretim maliyetleri, stokun üretim süreciyle alakasız depolama harcamaları, stokların durumuna ve konumuna katkı sağlamayan genel yönetim giderleri, satış giderleri, istisnaları hariç borçlanma maliyetleri stokların maliyetine eklenmez. Stokun edinme işlemleri bitmesine rağmen sonradan stokun şeklini içeriğini değiştirmek için katlanılan giderler stokun maliyetine eklenir.
*Değer Düşüklüğü: Stokların zarar görmesi kullanılamaz hale gelmesi ya da tahmini maliyetlerin artması durumunda geri kazanılamayabilir. Bu durumlarda değerleme ölçütü net gerçekleşebilir değerdir. Maliyetler, elde edilmesi beklenen miktardan daha yüksek bir bedelle izlenemeyeceğinden, stok değer düşüklüğü ayrılır.
*Finansman Giderleri: Stokların Maliyetine Kur Farkı ve Vade Farkı miktarları eklenmez. Alım sırasında doğrudan faiz ya da kur farkı ödenmiş ise, bu miktar-inşasının uzun sürdüğü durumlar hariç- stokların maliyetine değil, Kambiyo Zararları Hesabına kaydedilmelidir. Aynı şekilde katlanılmış mal elde ederken bir vade farkı var ise malın nakit fiyatı ile vadeli fiyatı arasındaki miktar finansman gideri sayılarak Kısa Vadeli Borçlanma Giderleri hesabına kaydedilir.
Stok Değerleme Yöntemleri
*Standart maliyet yöntemi; madde ve malzemelerin, işçiliğin, etkinliğin, kapasite kullanımının normal seviyesi dikkate alınır.
*Perakende yöntemi; “benzer kar marjlarına sahip”, “hızla değişen”, “çok sayıda varlık unsurundan oluşan” stokların değerlemesinde kullanılır. Bu yöntemde, stokların maliyeti, stokların satış değerinden o stok grubunun brüt kâr marjının düşülmesi suretiyle bulunur. Kullanılan kâr marjı oranının belirlenmesinde, değerlemeye konu olan malların orijinal satış fiyatlarından yapılan indirimlerin etkisi dikkate alınır. Kullanılacak yüzde oranının belirlenmesinde, orijinal satış fiyatının altında fiyatlandırılan stoklara dikkat edilir. Her perakende satışa konu olan mal gurubu için, farklı kâr marjı oranı kullanılabilir.
*Gerçek maliyet yöntemi; “normal şartlarda birbirleri ile ikame edilemeyen stok kalemleri” ile “özel projeler için üretilen veya satın alınan mal veya hizmetlerin maliyeti”, her bir varlığa ilişkin özel maliyeti dikkate alınarak belirlenir.
*İçeriği sıklıkla değişen ve birbirine ikame edilebilen birçok stok kaleminin bulunduğu durumlarda ağırlıklı ortalama maliyet ve FIFO yöntemleri kullanılabilir.
*Benzer özellikte ve benzer kullanımı olan stokların değerlemesi için her zaman aynı maliyet formülü kullanılmalıdır.
Haziran, 2013
